Het begint erom te spannen in de VS, 79 dagen voor de presidentsverkiezingen. Voor buitenstaanders is het schouwspel fascinerend.
Voor mij begon het medio 2019 toen ik probeerde te begrijpen wat de handelsoorlog tussen China en de VS aandreef en aanstuurde. Ik dacht aan een simulatiespel als onderzoeksinstrument. Voor een conferentie in Singapore maakte ik een opzet. Het handelstekort was voor de VS een reëel economisch probleem en de verhalen over het oplossen ervan zouden Trump kunnen helpen om te worden herkozen. Het conflict zelf speelt in drie soorten netwerken: (i) van jurisdicties en regeringsleiders, (ii) van instellingen en ondernemingen en (iii) van burgers en gemeenschappen. De oorlog speelt tussen Trump en Xi, in de uitwisseling van (sociale, juridische, economische en/of technologische) oorlogshandelingen en daaraan gerelateerde propaganda-activiteiten. Na ongeveer een jaar van tariefschermutselingen trok Trump half 2019 nieuwe registers open waarbij aanvullende druk kwam te liggen op veiligheidsrisico’s (Huawei) en later ook op mensenrecht-inbreuken in Xinjiang en (nog later) Hong Kong. De propaganda-oorlog wordt door Trump met succes gevoerd. Het gaat meer om draagvlak dan om handelsposities.
Trump toont zich een meester in het voeren van de propaganda-oorlog, onder meer door schaamteloos de sociale media te bespelen en te doen bespelen, en op een wijze die zich weinig gelegen laat liggen aan de feiten, maar alles aan het vergroten van zijn draagvlak door erkenning voor groepen die zich achtergesteld voelen of onvrede hebben over wat in de VS resteert aan kansen en perspectief voor de gewone man. Van make America great again is misschien in feite weinig terecht gekomen, maar van het bijbehorende identiteitsgevoel des te meer.
Een vluchtige analyse van de handelsoorlog tussen De VS en de VRC laat zien dat het een oorlog is tussen Trump en Xi die vooral wordt gevoerd met het oog op de kansen van mandaat-verlenging van de hoofdrolspelers. De omvang van het handelstekort is irrelevant geworden. De loyaliteit van kiezers is waar het om gaat. En in die oorlog tussen Trump/? en Biden/Harris is Trump’s strategie in de handelsoorlog een winnende, daarvoor word afkeer van en angst voor China te breed gevoeld in de VS. Verzet van Biden/Harris daartegen is contraproductief.
Eigenlijk kan de verkiezingsstrijd met de zelfde middelen worden geanalyseerd als de handelsoorlog. Daarbij zijn ideeën van meer belang dan feiten, het gaat erom hoe de feiten politiek worden beoordeeld. Het is de vraag of Biden het verhaal over het voetlicht kan krijgen dat Trump the american dream om zeep helpt in plaats van hem een kans te geven. En het is ook de vraag of Trump het verhaal over het voetlicht kan brengen dat zijn make america greaat again bevorderlijk was voor de haalbaarheid van individuele american dreams. Als hem dat niet lukt lijkt zijn plan B: ballonnetjes blijven opwerpen die zozeer de verontwaardiging van de tegenstander opwekt dat die zijn focus op de hoofdzaak uit het oog verliest. Naar die kwestie met de post, bijvoorbeeld.