Op de Amerikaanse kermis is whac-a-mole een populaire attractie. In Europa kennen we die minder. Toen Michael Gazzaniga de manier waarop wij onze gedragingen kiezen in een Gifford-lezing in Edinburgh vergeleek met het whac-a-mole spel viel dat beeld dan ook in het water.
Gelukkig had hij een plaatje. Er is een slagwapen, en een speelveld met ongeveer vijf molsgangen waaruit, op willekeurige momenten, mollen opduiken. De bedoeling is dat ze onmiddellijk worden terguggeslagen. Soms blijft er één een tijdje staan omdat de aandacht van de speler elders in de weer was (of moest zijn). De mollen zijn in competitie voor en plek in de schijnwerpers. Wie hem verovert en lang genoeg blijft staan om het bewustzijn te activeren wint. Gazzaniga gebruikt dit beeld om aan te geven hoe hij denkt dat mensen ertoe komen hun bewustzijn in actie te brengen.
Dit beeld geeft een handvat om mechanismen te beschrijven die kunnen bijdragen te onderzoeken hoe het kan dat we meer weten dan we kunnen zeggen (Michael Polanyi’s tacit knowledge) en kunnen handelen voordat we ons daarvan zelf bewust zijn (Dennett en Kinsbourne’s Libet data) en toch bewust een cricketbal kunnen vangen (Gigerenzer’s heuristieken en Seth’s prediction machine)