Meer rollen voor speelgoedwerelden

door

in

Hier geeft Knoop een voorlopige inventarisatie van wat hij wil gaan gebruiken als modelleringsvocabulaire.

Individuen

Burgers zijn essentiële bewoners van speelgoedwerelden. Maar er is meer.

Burgers
Leiders
Professionals
Arbeiders
Individuen

Bestuurders en leidinggevenden stemmen hun gedrag af op hoe ze verwachten dat individuen op hun gedrag, voorstellen en besluiten zullen reageren. Waar ze vooral respect voor hebben is het vermogen van individuen om ineens massaal in opstand te komen, of dat nu is via revolutie, massaal protest of een electorale landverschuiving. Qua rolverdeling en rolopvatting maakt meneer Knoop niet alleen onderscheid tussen stedelingen en plattelanders. Hij onderscheidt ook leiders, arbeiders en professionals. Het ligt voor de hand dat rekening wordt gehouden met consumenten, maar niet als een bijzondere klasse van individuen: iedereen is immers een consument. En als er verschillen in consumentengedrag moeten worden gemodelleerd vertrouwt Knoop erop dat hij die verschillen anders kan vastleggen.

Individuele- en groepsstijlen

Individuen zijn mensen en hebben zich te onderwerpen aan of hun weg te vinden met hun natuur.

Aard
Voorspeller
Groep
Lidmaat
Onderdaan
Consument
Realist
Stijlen

Individuen hebben een sociale natuur die hen in grotere verbanden dan het nucleaire gezin bijeen brengt en vaak houdt. Dat betekent dat de aangeboren voorkeuren van individuen en de voorkeuren van de groepen waarin individuen functioneren commensurabel moeten zijn. Op individueel niveau speelt de erfelijke aanleg en de opvoeding. Op groepsniveau speelt niet alleen wat de lokale dogmatiek behelst, maar ook hoe gevoelens van solidariteit, gehoorzaamheid, wedijver en autonomie daarin worden vastgelegd in de bijbehorende tradities en culturen en hun normen. Daarbij is een belangrijk aspect dat de menselijke natuur het individu bombardeert tot een voorspellingsmachine. Het ziet dingen aankomen en hij kan toetsen wat hij verwacht aan de werkelijkheid. Hetzelfde geldt vermoedelijk voor de hele levende natuur, met dien verstande dat het erop lijkt dat menselijke individuen het vermogen hebben om verhalen in de werkelijkheid te lezen of te bedenken, te vertellen en (als toehoorder) te verstaan en zonodig als voorschrift op te vatten, een kwaliteit die de meeste andere soorten lijken te ontberen.

Waarden

Het vermogen verhalen te vertellen staat insividuen toe om waarden te verbinden aan de uitkomsten van verhalen. Meneer Knoop is van oordeel dat heel veel kan worden gerealiseerd in een speelgoedwereld wanneer vier soorten waarden worden herkend. Die waarden zijn op individueel en groepsniveau commensurabel. Hij onderscheidt droom-waarden, veiligheids-waarden, kapitaal-waarden en autonomie-waarden.

Droomwaarden dragen bij aan de identiteit van de groep

Wanneer we voorbeeld droom-waarden voor drie verschillende situaties (handelsoorlog, presidentsverkiezingscampagne, COVID-pandemiecontrole) moeten kiezen zijn dat (i) bij de handelsoorlog bijvoorbeeld “America first” als een groepsideaal en “de Amerikaanse droom” als het bijbehorende individuele ideaal (dat het in de cultuur van de USA tot een dogma lijkt te hebben gebracht), zijn dat (ii) bij de presidentsverkiezingscampagne in de VS “fact checking” een groepsideaal (van de Democraten) wat een ogenschijnlijk tamelijk contraproductief individueel ideaal met zich meebrengt van “fair play“, en zijn dat (iii) bij de COVID-19 confrontaties van de zijde van de republikeinen “pandemie controle (was: pandemie als griep)” als groepsideaal en is het bijbehorende individuele ideaal doen alsof of geen mondkapjes. [Het over- of onderwaarderen van deze groepswaarden kan bijdragen aan de ondermijning van andere groepswaarden, op alle gebieden, als die van solidariteit, veiligheid, kapitalisme en/of autonomie.]

Veiligheidswaarden dragen bij aan vrijwaring van angst in de publieke ruimte

Een indruk aan de hand van de drie voorbeelden. (i) Bij de handelsoorlog bijvoorbeeld het zetten van Huawei op de lijst van onbetrouwbare handelspartners, (ii) bij de presidentsverkiezingscampagne in de VS het focusen op stemmen per post als bron voor stemfraude en (iii) bij de COVID-19 confrontaties het aanvechten van de grondrechtelijke fundering van de maatregelen. [Het over- of onderwaarderen van deze groepswaarden kan bijdragen aan de ondermijning van andere groepswaarden, op alle gebieden, als die van solidariteit, veiligheid, kapitalisme en/of autonomie.]

Kapitaalwaarden dragen bij aan de toestand van de economie

Kapitaalwaarden hebben te maken met financiële zekerheid, bijvoorbeeld met eigendom, winstmaximalisering en stabiele beurswaarden. Dat kapitaalwaarden politiek van belang zijn is bekend. Knoop ziet af van verdere toelichting.

[Het over- of onderwaarderen van deze groepswaarden kan bijdragen aan de ondermijning van andere groepswaarden, op alle gebieden, als die van solidariteit, veiligheid, kapitalisme en/of autonomie.]

Autonomiewaarden dragen bij aan de realiteitsgehalte van het normatieve debat

Autonomiewaarden hebben op groepsniveau te doen met specialiseren naar expertise. Dat levert wetenschappelijke disciplines op die op hun beurt individuele professionals opleiden. Experts en deskundigen dus. In een wereld die wordt bevolkt door oplichters, zelfs als hun aantal verwaarloosbaar is, is het voor elk individu van belang het realiteitsgehalte van verhalen die uitnodigen te investeren te beoordelen. Elke vorm van samenwerking houdt een wederzijds uitwisselen van dergelijke uitnodigingen in. En elk bekend worden van succesvolle beoordelingen van realiteitsgehaltes draagt bij aan het aanzien en het zelfbewustzijn van de beoordelaar.

[Het over- of onderwaarderen van deze groepswaarden kan bijdragen aan de ondermijning van andere groepswaarden, op alle gebieden, als die van solidariteit, veiligheid, kapitalisme en/of autonomie.]

Instrumenten

We hebben individuen, groepen, rollen en waarden. Individuen doen dingen, of individueel of in samenspraak of als vertegenwoordiger van een groep. Ik geef voorlopig een lijstje van activiteiten die in aanmerking komen: ze moeten (ophouden met) bestaan, debatteren, normeren, rechtspreken, handhaven, straffen, verhalen vertellen (nieuws, fictie, docu’s, propaganda, liegen, bedreigen), media bespelen, stemmen, transigeren, lidmaatschappen aangaan en wijzigen, vechten (als: gijzelen, overmeesteren, vermoorden, beschieten, bombarderen).