Het model

door

in

Op 23 april was ik in moeilijkheden. Ik dacht dat ik wel even een gezond-verstand programmaatje kon maken dat laat zien hoe goed gezond-verstand ideeën de werkelijkheid nabootsen. Bijvoorbeeld hoe goed zulke ideeën over de COVID-19 epidemie passen op de waargenomen gevolgen. Dat programmaatje is er inmiddels. Maar het proces dat erheen leidde heeft me verder aan het denken gezet. Waarom doe ik dit? Heb ik heimelijk Trumpiaanse ambities om een wondermiddel te produceren? Nee. Denk ik soms dat ik, zonder bedreven te zijn in microbiologie of hogere wiskunde, betere modellen kan maken dan de specialisten? Eigenlijk wel. Want dat hangt af van het doel en de verwachtingen. En dus denk ik dat ik dat vanuit mijn persoonlijk perspectief kan. Erger nog, dat ik als verantwoordelijk burger de plicht heb zo goed mogelijk te begrijpen wat er met de COVID-19 crisis speelt om mijn democratische (of antidemocratische) houding te bepalen, met de kennis van maar niet gestuurd door de specialisten.

Ik maak het programma (en de modellen die ik erop loslaat) tijdens de wilde rit die COVID-19 ons bezorgt. Dat is een buitenkans die het soort complexe toetsing die ik toch al voorsta mogelijk maakt, als een periodieke weersvoorspelling. We hoeven alleen nog maar duidelijk te krijgen welke krachten het zijn die spelen en welke hun waarden gisteren waren.

We zijn op 23 maart in Nederland in het stadium beland waarin een serieuze vorm van lock-down is uitgevaardigd. De anderhalve-meter maatschappij is afgeklondigd, theaters en publieks-evenementen zijn afgelast, de horeca, de scholen en universiteiten zijn gesloten, het uitoefenen van contactberoepen is verboden. Sociale afstand is de nieuwe norm.

Het is nu 5 mei. Na 43 dagen sociale afstand beginnen de gevolgen duidelijk te worden: de druk op de intensive care neemt af net als de dagelijkse aantallen doden en ziekenhuisopnames — dit is een succes dat berust op een combinatie van kennis en angst. Maar het houden van sociale afstand drukt op de economie en op het sociale leven, en daardoor ook op de politiek. Vandaag was er een betoging tegen de maatregelen die door de bereden politie werd beëindigd.

Dit betekent dat het aanvankelijke model (algoritme 0) gevoelig moet worden gemaakt voor de krachten die voor en die tegen de maatregelen werken. Ik geef mijn plan over hoe ik dat ga doen.

Figure 1 Algoritme 0, globaal en voor Nederland

In Figure 1 zijn twee screenshots van algoritme 0 in actie. Links is het model toegepast op de wereld (met een bevolking van ongeveer 7 miljard) en rechts is het model toegepast op Nederland (met een bevolking van ongeveer 17 miljoen). Het vraagt 34 cycli van een week om het model naar meer dan 7 miljard te brengen. Als het model zou kloppen zou op 14 augustus 2020 iedereen op aarde besmet zijn. Voor het 17 miljoen koppen tellende Nederlandse volk zou dat op 26 juni al het geval zijn. Opnieuw: vandaag is het 5 mei.

Ik merk voorlopig enkele dingen op. Het programma is verrijkt met toeters en bellen. Het is nu een platform voor het draaien van verschillende algoritmen (bijvoorbeeld algoritme 0 of algoritme 1) op verschillende domeinen (als de wereld of Nederland) en onder verschillende parameterconfiguraties. Maar hierover later.

Ik verwacht dat algoritme 0 van de werkelijkheid gaat afwijken, maar dat het in het begin redelijk zal passen. Wat ik wil doen is het achterliggende model calibreren op basis van beschikbaar komende waarnemingen over aantallen besmettingen en aantallen doden, en het aanpassen op basis van genomen en voorgenomen maatregelen.