Eerder schreef ik dit: Facties zijn (aanvankelijk) kleine georganiseerde, afwijkende groepen binnen een groter geheel, bijvoorbeeld in de politiek. Facties zijn endemisch binnen dat grotere geheel. Endemische risico’s zijn dan die risico’s die facties veroorzaken en die het geheel bedreigen. Mary Douglas laat in Risk and Blame zien hoe dergelijke risico’s vaak door facties worden benoemd en gebruikt om invloed te verwerven.
Een paar voorbeelden: Onze nationalistische facties benoemen asielverleningen aan moslims tot een endemisch risico. Onze liberaal-democratische facties benoemen het inperken van de mensenrechten tot een endemisch risico. Onze neo-klassieke marktdenkers benoemen de inzet van belastingen voor het herverdelen van inkomens tot een endemisch risico. En onze epidemiologen benoemen het negeren van social distancing tot een endemisch risico. Een evenwicht tussen de vier families van deelbelangen (identiteit, rechtsstaat, welvaart, realiteitszin) en de bijbehorende disciplines draagt bij aan een draaglijk maatschappelijk klimaat (of een draaglijk collectieve-haat niveau).
Daarna ging ik in op de Amerikaanse verkiezingsstrijd. Dat deel sla ik hier over. Maar ik gaf een overweging waarvan ik de generieke strekking (mutatis mutandis) nog steeds van belang acht.
Ik schrijf dit omdat we er rekening mee moeten houden dat de wetenschappers-politici Cliteur en Baudet (en dergelijke) ons als we daar geen stokje voor steken naar een [met de VS] vergelijkbare vorm van chaos loodsen. Een vorm die we ons niet meer kunnen herinneren omdat we destijds nog niet mondig genoeg waren om het gebrek aan Lebensraum en het Joodse gevaar als endemische kletskoek te kunnen herkennen, zoals we dat wel kunnen met de opzet om immigranten uit Afrika over te zetten naar Europa om de nationale identiteit te verzwakken, zodat er geen nationale staten meer zullen zijn.
Realiseer je in het debat met Cliteur en Baudet (en dergelijke) dat de vrijheid van meningsuiting niet geldt voor essentiële berichtgeving. Niet voor identiteitgevoelige info, niet onder ede, niet voor beursgevoelige informatie en helemaal niet voor de wetenschap.
Per 14 oktober 2020 is dat laatste iets om in Nederland nader op in te gaan. We zitten in de tweede golf van de pandemie en staan aan de vooravond van de herinvoering van beperkingen. Opnieuw kunnen we kijken naar voorbeelden van hoe verschillende soorten facties endemische risico’s benoemen. Onze nationalistische facties benoemen het beslag dat allochtonen doen op de zorgcapaciteit een endemisch risico. Onze liberaal-democratische facties benoemen de maatregelen tot het inperken van de mensenrechten (vrijheden tot verenigen, vergaderen, lichamelijke integriteit) en de verschillen van inzicht daarover tot endemisch risico’s. Onze neo-klassieke marktdenkers benoemen de economische effecten van de maatregelen tot endemische risico’s. En onze wetenschappers (waaronder sociologen, juristen, economen en epidemiologen) benoemen verschillende clusters van oorzaken voor besmetting en van de effectiviteit van maatregelen tot endemische risico’s.
Een evenwicht tussen de vier families van deelbelangen (identiteit, rechtsstaat, welvaart, realiteitszin) en de bijbehorende disciplines draagt bij aan een draaglijk maatschappelijk klimaat (of een draaglijk collectieve-haat niveau), stelde ik.
Dat evenwicht dreigt zoek te raken in wat lijkt op een morele wij-zij wapenwedloop — tussen partijen die de politieke voorkeur van de ander als immoreel wegzetten. Dat roept diepgewortelde weerzin op. Ik vermoed dat dergelijke conflicten lang gaan duren wanneer de strijdende partijen hun ogen van op de bal (op de pandemie in zijn maatschappelijke context) in plaats daarvan op elkaar richten — en ook wanneer we uit het oog verliezen dat de evidence-based wetenschap argumenten levert aan het normatieve, politieke debat, maar in zijn isolement geen politieke besluiten kan of mag nemen.
Wie zich exclusief beroept op de wetenschap probeert zich onder zijn politieke verantwoordelijkheid uit te werken. Wie de wetenschap negeert en het voorbeeld van de USA en Brazilië volgt zal kort daarna zelf op de blaren moeten zitten (of dat anderen laten doen als: ouderen, zieken waarvan de behandeling moet worden uitgesteld, zorginstellingen). Wie de voorkeur geeft aan politieke keuzen als gemaakt in Nieuw-Zeeland en China zal de gevolgen van de gedrags- en vrijheidsbeperkingen die daarmee gemoeid gaan voor lief moeten nemen.
Het lijkt erop dat er niet veel duurzame alternatieven zijn, op dit moment. Het lijkt er ook op dat het debat over die keuze in het geheel niet wordt gevoerd. Het gaat erover hoe fout de ander het allemaal wel niet gedaan heeft en nog doet.
En o ja, een effectief vaccin is er nog niet.