De taal als bril

August Willemsen koos dit als titel voor een verzameling essays in 1987. Die brachten hem ertoe te vertrouwen in het verschijnsel dat vertalen, zelfs als het bij een poging blijft, verheldert. Dat geldt ook voor kennisverhalen wanneer je die in de formele talen van de wiskunde of van de algoritmen probeert te vertalen. Hij is nu deelnemer in een wereld die de COVID-19 pandemie probeert te overleven. Voldoende reden om na te gaan of hij een beter begrip van deze wereld kan krijgen via dergelijke vertalingen. Eerst maar eens proberen of er in de wereld van het gezond verstand concepten zijn die je in getallen zou willen zien. Hij maakte een voorlopig lijstje:

  1. Bevolkingspartities (vatbaar, ziek & besmettelijk, genezen & resistent, overleden)
  2. Datering en duur van een verslagperiode
  3. De kans op besmetting bij een individueel ziek ⟶ vatbaar contact
  4. Het gemiddelde aantal besmettingen dat een eerste zieke gedurende de periode dat hij besmettelijk in een wereld met uitsluitend vatbaren zou maken.
  5. Het gemiddeld aantal fysieke contacten dat een persoon in de eerste periode van de pandemie (als die nog niet is herkend) zou hebben.
  6. De herstelratio of de kans op herstel wanneer eenmaal besmet
  7. De gemiddelde herstelduur
  8. De gemiddelde incubatietijd
  9. De gemiddelde besmettelijkheidsduur
  10. De geografische locatie van individuen
  11. De architectuur en toegankelijkheid van mobiliteitsnetwerken
  12. De architectuur en toegankelijkheid van logistieke netwerken
  13. De architectuur en toegankelijkheid van (mobiele) communicatie netwerken
  14. De architectuur en toegankelijkheid van zorgnetwerken

Over al deze onderwerpen zou hij meer willen weten. Om mensen bij één van de vier partities in te kunnen delen (ad 1) moeten ze als behorend tot een categorie kunnen worden gemeten en geregistreerd. Wanneer we een geordende nieuwsvorrziening willen hebben moeten we over goede communicatienetwerken beschikken (ad 13). Veel van de overige begrippen lijken bruikbaar bij het maken van modellen die antwoord kunnen geven op vragen als:

  • Hoe ontwikkelen zich de aantallen en percentages van vatbare, zieken, resistenten en overledenen zonder maatregelen?
  • Welk factoren/maatregelen kunnen besmetting door zieken ⟶ vatbaren bevorderen/belemmeren?
  • Hoe ontwikkelen zich de aantallen en percentages van vatbare, zieken, resistenten en overledenen onder voorgenomen en genomen maatregelen?

De eerste vraag is beschrijvend, dacht hij, en kan baat hebben bij wiskundige statistiek en grote verzamelingen data. De tweede vraag acht hij een mengeling van common sense, wetenschap en politiek. En de derde kan worden benaderd via vertalingen van gedragsvoornemens naar algoritmen die vervolgens laten zien hoe aannames en parameterwaarden uitwerken, tenminste in een speelgoedwereld die ze nabootst.