Hij was al even bezig met het bouwen van speelgoedwerelden om aan zichzelf de resultaten te kunnen laten zien van hoe ze eigenlijk werken — van hoe zijn persoonlijke ideeën zouden werken als ze vertaald zijn in een netwerk van algoritmes — toen hij een bespreking van een boek van van Jill Lepore onder ogen kreeg. James Gleick’s bespreking heeft de titel Simulating Democracy.
Het was een niet helemaal onverwachte schok. Het nabootsen van de democratie met behulp van big data en neuropubliciteitstechnieken in wat Bobbitt market states noemt is levensgevaarlijk. Lepore zegt het in een conversatie met Sunilh Amrith op YouTube zo:
“[…] which is, as I would see it as a humanist, a big part of the post-modernity in the first place, that we are in the throe of algorithm-based knowledge is a huge diminishment. And is where my own critique of the narrative of progress always takes me, is I understand we learn a lot through computer simulation of the spread of a virus and through computer simulation of environmental change. But I do not believe we actually learn from the computer simulation of human interaction and kindness and compassion and justice. I just think there are — and this is my commitment, kind of disciplinarily — to try to model those things computationally is to forfeit our humanity. And so for me, the novel is just going to be a more compelling source of knowledge and of wisdom and of truth, ultimately, about these things. There’s a lot that we can model, quantitatively and computationally, but there are some things that I don’t think we ought to be modeling because we have developed language. We have human languages, not computer languages. And we have literature and we have art and we have theater and forms of expression that tell us how humans survive scourges. And that’s where I want to go, to know.”
Hij had in het citaat zelf nadruk gegeven aan waar hij zich het sterkst door voelt aangesproken en waarmee hij het volstrekt oneens is.
Het gaat om het verspelen van onze menselijkheid en om het idee dat mensentaal kan wat computertaal niet kan. Dat laatste is volkomen onzinnig, gegeven de capaciteiten van Google translate en dergelijke. Tenzij Lepore een platitude aankaart: dat computers door het spreken van mensentaal geen mensen worden en dat mensen geen computers worden door het spreken van computertaal.
Het idee van het verspelen van onze menselijkheid wanneer we democratische processen proberen te begrijpen door ze in speelgoedwerelden na te spelen leidt tot een houding van machteloosheid in een wereld waar van alles fout gaat.
Toegeven aan dat gevoel leidt eerder tot het verspelen van onze menselijkheid, denkt meneer Sum. Als de Bernays en de Whitakers en de Baxters van deze wereld succes hebben met hun op big data en algoritmes rustende simulatiemodellen gaat het voor burgers, consumenten en werknemers niet aan de handdoek in de ring te gooien door zich speelbal te wanen. Dat is het met open ogen verspelen van onze menselijkheid, en daartoe lijkt de houding van Lepore op te roepen. Want met kunst, beschaving en kwetsbaarheid als wapens komen we in onze hedendaagse Google/Baidu/Twitter/Tiktok samenlevingen niet ver.
In Lepore’s opstelling herkennen we heimwee naar een echo uit een lang verleden, uit een tijd waarin de ethische en morele normen een grote rol speelden in politieke vergezichten en in het politieke debat.
Zolang evidence-based iets van gezag overhoudt is er hoop. Bijna alle data die voor politieke besluitvorming van belang zijn zijn openbaar. En er zijn voldoende platforms (R, Netlogo) beschikbaar waarmee individuen de uitkomsten van cruciale (wiskundig onoplosbare) verzamelingen stellingen na kunnen spelen.
Daarmee kun je politieke processen naspelen. Daarmee verspeel je je menselijkheid niet, in tegendeel. Het is de enige manier waarop je je een beeld van en een tegenwicht tegen de praatjesmakers kunt vormen die misbruik maken van de mogelijkheden die hen worden gelaten om gevaarlijke onzin te verkopen op basis van geheimgehouden algoritmes en onduidelijke selecties uit veel te grote sample- en parameter spaces.
Het is ook de reden voor een van de draden die door deze blog lopen.